در این مقاله به بررسی کتاب ده شب پریشانی اثر نویسنده‌ی ژاپنی ناتَسومه سوسه‌کی می‌پردازیم. این کتاب با ترجمه‌ی امیر قارجارگر در نشر خوب به انتشار رسیده است.َ
کتاب ده شب پریشانی مجموعه‌ای از ده داستان بسیار کوتاه است. هر کدام از این داستان‌ها یک رویا را روایت می‌کند. وهم و خیال فضای غالب داستان‌های ده شب پریشانی را می‌سازند. حس و حالی که نه تنها در بسیاری از آثار ادبی ژاپن بلکه به طور کلی در فضای هنری ژاپن دیدهایم و می‌شناسیم. فضاسازی قوی داستان‌های کتاب ده شب پریشانی در کنار کوتاهی قابل توجه آن‌ها هایکوها و نقاشیهای زیبای ژاپنی را در خاطر تداعی می‌کند.
شاید بد نباشد پیش از پرداخت به کتاب ده شب پریشانی و نویسنده‌ی آن کمی ژرف‌تر به هنر، هنرمندان ژاپنی و اساطیر ژاپنی، بنگریم.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.
خلق فضا و انتقال حسَ
امروزه شعر هایکو(Haiku) یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین انواع شعر در جهان است. هایکو که کوتاه‌ترین گونه‌ی شعر است در قرن شانزده در ژاپن خلق شد.
این قالب شعر با بهره‌گیری از نشانه‌ها، تصاویر و احساسات شگفت‌انگیزی را در ذهن خواننده تداعی می‌کند. هایکوها ساده و بی‌تکلف‌اند. در هایکوها از طبیعت، فصل، رنگ، نماد و سمبل‌های بسیار استفاده می‌شود. هایکوها فضای ویژه‌ای را ترسیم می‌کنند که برای هر شخص، معنای متفاوتی را به ذهن متبادر می‌سازد.
در این اشعار ایهام نقش بزرگی بازی می‌کند و شاعرانگی و زیبایی این سبک را دوچندان می‌کند.
برای خرید آنلاین بهترین کتاب های جهان به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب مراجعه کنید.
گم‌شده در سایه‌ی رمز و راز
طبیعت همان‌طور که در اشعار هایکو حضور پررنگی دارد، در افسانه‌ها و هنرهای دیگر ژاپن هم بسیار مورد توجه است. در نقاشیهای ژاپنی می‌توان به وضوح اهمیت طبیعت را دید؛ المان‌های طبیعی مثل بادها، جنبش نیزارها ،حرکت آبشارها، مه و … بخش بزرگی از نقاشیهای ژاپنی را در برمی‌گیرد.
وهم و خیال در نقاشیهای ژاپن نیز حضور دارد؛ حتی زمانی که نقاش در حال نشان‌دادن موقعیتی عادی و روزمره است. فضای وهمی با عنصر اغراق، استفاده از فضای خالی، تزئینات خاص و سمبولیک، فضا را دچار رمز و راز می‌کند.
مثلا در تصویر ساده‌ای از درنایی که روی شاخه نشسته است؛ نقاش با پیچ‌و‌تاب شدید و دفرمه‌ی شاخه‌های درخت، رنگ‌های غلوشده، شکل مارپیچی بادها یا موج بیش از حد بلند دریا و … واقعیت را برهم می‌زند و حسی شعرگونه به نقاشی‌اش می‌دهند.
این فضای خیال‌انگیز از افسانه‌ها، اساطیر، باورها، فرهنگ و آیین ژاپن برمی‌خیزد.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.
رد پای آئین و باورهای کهن
«بسیاری افسانه‌ها و داستان‌های ژاپنی از آئین شینتو متاثر است. در آئین شینتو هر چیز از حیوان تا جماد و نبات دارای روح یا کامیِ خاص هستند. کامی را روح و گاه نیروی خدایی و نیز موجود برتر یا در جایی قرارگرفتن ترجمه کرده‌اند. به عبارت دیگر کامی نیرویی است که در طبیعت، دریاچه‌ها، درختان و … نهفته است. کامی کوه نیروی خدایی است که در کوه پنهان است؛ و چنین است که گاه کوهی را خدا می‌دانند و کامی آن حامی مردمان یا کسانی است که در جوار این کوه زندگی می‌کنند.»
بخشی از کتاب Japanese mythology اثر ژولیت پیگوت
هر کامی خصوصیات، توانایی‌ها و هدف خاص خود را دارد و در مقام بنیانگذار یا محافظ یک پدیده‌ی مشخص، پرستش می‌شود؛ برای مثال خاندان سلطنتی از کامی خورشیدبه وجود آمده و خورشید برترین کامی آیین شینتویی است.
برای خرید آنلاین بهترین کتاب های جهان به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب مراجعه کنید.
ورود آئین بودایی
آئین بودا بر اساطیر ژاپن تاثیر بسیار برجای گذاشته. سلحشوری ژاپنی از ذن بودیسم تاثیر فراوانی گرفت و به انضباط ذهن و تن جنگجو توجه فراوان دارد. بوشیدو که همان راه و رسم و روحیه‌ی سامورایی‌ست، متکی بر قدرت اراده و کنترل خویش است.
در بسیاری از افسانه‌های بودایی سخن از ارواح خبیثی است که در معابد عزلت می‌گزینند. به طور کلی در افسانه‌های ژاپن ارواح، اتفاقات ترسناک و شخصیت‌های عجیب و غریب، فراوان به چشم می‌خورند.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.
چند نمونه از افسانه‌های عجیب و ترسناک ژاپنی
تنگو: تنگوها خدایان کوچک و گاه ترس‌باری هستند که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند. تنگوها شیطان نیستند ولی آزارگرند و از کسانی که اذیت‌شان کنند به سختی انتقام می‌گیرند.
آمانوجاکو: پری یا عفریت شرارت که به مثابه‌ی مصیبتی برای مانع‌شدن از آرزوها و نقشه‌های انسان پدیدار می‌شود.
توئی: ابلیسی است با شاخ و سه چشم که می‌تواند پرواز کند. توئی‌ها هرزه و شهوت‌رانند.
کاپا: شبیه میمون هستند و فلس دارند. شب‌ها به شکار می‌روند و خون‌آشامند. حیوانات و انسان‌ها را صید می‌کنند.
زن برفی: روح خبیثی است که در کولاک بر مردم نمایان می‌شود و آن‌ها را وادار به خوابیدن می‌کند تا طعمه‌ی مرگ شوند.
عشق ارواح و زندگان: داستان پیوند و عشق بین ارواح و آدمیان در افسانه‌های ژاپن فراوان است.
برای خرید آنلاین بهترین کتاب های جهان به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب مراجعه کنید.
وهم و خیال در هنر ژاپن
در بین آثار هنرمندان ژاپنی، چیزی که بیش از همه توجه را به خود جلب می‌کند؛ اتفاق‌های عجیبی است که سکون و آرامش واقعیت را می‌شکند. فرهنگ و هنر هر کشور فضا و مضمون خود را از آئین‌ها، اساطیر و افسانه‌های گذشته‌ی خود می‌گیرد. با مروری که بر باورها و افسانه‌های ژاپن داشتیم وجود فضاهای وهم‌آلود، مرموز و مخوف در هنر ژاپن دیگر دور از ذهن نیست.
ساده‌ترین فضاها و اتفاقات با ورود اغراق در وهم‌آلودگی شدید فرو می‌روند. حضور رمز و راز و نمادها می‌تواند اثر را به شدت شاعرانه و لطیف یا برعکس وحشتناک و مخوف کند.
از نویسندگان ژاپنی که توهم و خیال در آثارشان حضور پررنگی دارد؛ می‌شود به هاروکی موراکامی، کوبوآبه، اکتاگاوا، ناتسومه سوسه‌کی و ایشی گورو اشاره کرد. این فضا در بین فیلم‌سازان ژاپنی‌ای چون شوجی ترایاما، ماساکی کوبایاشی، آکیرا کوروساوا، هایائو میازاکی نیز وجود دارد. در انیمههای جدیدتر ژاپنی چون Death Note ، Attack on Titan و Mushishi نیر این ویژگی با قدرت فراوان وجود دارد.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.
زندگی ناتسومه سوسه‌کی
قدم گذاشتن در ورطه‌ی خیال و فرارفتن از واقعیت، ذهن خلاق هنرمند را نشان می‌دهد. کتاب ده شب پریشانی با فضای عجیب خود، ذهن شما را از احساسات و تصاویر گوناگون پر می‌کند؛ و می‌توانید ببیند چرا از نویسنده‌ی آن، ناتسومه سوسه‌کی، به‌عنوان بزرگ‌ترین نویسنده‌ی تاریخ معاصر ژاپن یاد می‌شود.
ناتسومه سوسه‌کی در سال ۱۸۶۷ در ژاپن چشم به جهان گشود. او در خانواده‌ای متمول بزرگ شد و پس از پایان تحصیلاتش به روزنامه‌نگاری و تدریس در دانشگاه مشغول شد. در دروان دانشجویی با دریافت بورسیه راهی لندن شد. در انگلستان تمام وقت‌اش را صرف خواندن ادبیات قرن نوزده میلادی کرد و به سیر تحول غرب اشراف پیدا کرد. تسلط او به زبان انگلیسی سبب شد فراتر از ادبیات شرق قدم بردارد. او در کنار نوشتن داستان‌ها تخیلی، هایکو می‌سرود. اهمیت او در ژاپن به حدی است که چهره‌اش روی اسکناس ۱۰۰۰ ینی ژاپن چاپ شده است. ناتسومه عمر درازی نداشت و در سال ۱۹۱۶ بر اثر بیماری درگذشت.
برای خرید آنلاین بهترین کتاب های جهان به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب مراجعه کنید
ده شب پریشانی
کتاب ده شب پریشانی نوشته‌ی ناتسومه سوسه‌کی مجموعه‌ای از ده داستان کوتاه است؛ که در هر کدام از آن‌ها راوی کابوسی که شب گذشته دیده را توصیف می‌کند. در شب اول کسی که رویا می‌بیند کنار تخت زنی درحال مرگ، نشسته است.
در شب دوم رویابین در معبدی حضور دارد و نقشه‌ای که در سر دارد را مرور می‌کند.
در شب سوم، رؤیابین هنگام غروب با کودکی شش‌ساله بر روی دوشش قدم می‌زند. به باور او بچه مال اوست و می‌داند که نابیناست و موهای سرش تراشیده شده است، اما نمی‌داند که کودک چه زمانی بینایی خود را از دست داده یا چرا موهایش را تراشیده‌اند!
این رویاها تا ده شب ادامه دارند.
یکی از کاربران سایت گودریدز، این کتاب را مجموعه‌ای از داستانهایی با شخصیت‌پردازی قوی و فضای داستانی بسیار خوب توصیف کرده؛ و به‌نوعی آن را پیشزمینهی سورئالیسم دانسته است.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.
بخشی از کتاب ده شب پریشانی:
همان دم صدایی به گوشم رسید: «اینجا، اینجا، درست پای آن درخت سدر.»
صدای او در باران کاملاً واضح به گوش می‌رسید. ناخودآگاه ایستادم. پیش از آنکه بفهمم به جنگل رسیده بودم. چیزی سیاه تقریباً دو متر جلوتر از ما قرار داشت. همان‌طور که او گفته بود شبیه درخت سدر بود.
«پدر، یادت هست؟ درست در زیر آن درخت سدر آن کار را کردی.»
بدون اینکه بخواهم جواب دادم: «بله، آنجا بود.»
«سال پنجم بونکا سال اژدها بود، مگر نه؟» فکر کردم درست می‌گوید.
«پس درست صد سال از شبی که مرا اینجا کشتی می‌گذرد!»
برای خرید آنلاین بهترین کتاب های جهان به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب مراجعه کنید.
رویا و سورئالیسم
مکتب سورئالیسم از دل رویا و ناخودآگاه زاده شده است. ده شب پریشانی سال‌ها پیش از شکل‌گیری سورئالیسم نوشته‌شده است؛ ولی ده رویای عجیب و مرموز آن دلیل خوبی است برای اینکه سری بزنیم به مکتب‌های ادبی رضا سیدحسینی و نظریه‌ی سورئالیسم را مرور کوتاهی کنیم.
از نظر سورئالیست‌ها رمان‌های سیاه و قصه‌های وهمی مرحله‌ی تخیل را پشت سر می‌گذارند تا به مرحله‌ی تخیل برتر برسند که در آن موجوداتی رشد می‌کنند که هستی‌شان زائیده‌ی خیال است. خیالی که آزادی کامل را خارج از شرایط اخلاقی، عقلی، روانی و حتی جسمی خواهان است. زیرا نظام عقلی کنونی انسان را دربند نگه داشته است اما از شعور باطن و قدرت‌های سیاه (موضوع‌های ناراحت کننده، ویرانه‌ها، قصرها و سرداب‌ها و غیره) سر بر می‌کشد.
به این ترتیب این ادبیات حاکی از شکی تام و تمام در واقعیت و نشانه‌ی تجاوز ممکن از آن است.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.
آندره برتون از مهمترین نظریه‌پردازان سورئالیسم
آندره برتون از مهمترین نظریه‌پردازان سورئالیسم، نخستین بیانیهی سورئالیسم را در سال ۱۹۲۴ در پاریس منتشر کرد. برخی از کارهایی که برتون آن‌ها را سورئالیستی خواند پیش از این تاریخ نگارش یافته‌اند.
آندره برتون: «آنچه در ادبیات وهمی می‌بینیم این است که دیگر وهمی در میان نیست. همه چیز حقیقی است.»
برتون در بیانیهی اول سورئالیسم می‌گوید: «انسان موجود خیالبافی است.» اما امروزه دیگر نمی‌تواند تخیلات خود را آزاد بگذارد. و حال آنکه زبان برای این انسان داده شده است «که از آن استفاده‌ی سورئالیستی کند.» و زبان را آئینه و بیانگر فوق واقعیت کند. فوق واقعیت (سوررئالیته) چیست؟ از نظر ادبی، عبارت از نوعی اعجاز است که زاییده‌ی آفرینش آزاد و شخصی است؛ و نیز نوعی حساسیت مدرکه که در لحظات خاصی است.
که در هر تجربه‌ی انسانی، همراه حیرت و شگفتی است (که به طور سنتی آن را الهام می‌نامند، اما برای رسیدن به سوررئالیته‌ی حقیقی باید به وجوه تازه‌ای از الهام متوسل شد.)؛ لحظات خاصی وجود دارد که در آن‌ها ایجاد این وجوه تازه‌ی الهام امکان دارد: آنگاه بیانیهی «اسرار هنر جادویی سوررئالیستی» را آشکار می‌کند؛ و مخصوصا با استفاده از رویا و «نگرش خودکار» به بهره‌برداری از «صور خیال سورئالیستی» می‌پردازد. و آن را «بالاترین درجه‌ی استقلال فکر» معرفی می‌کند. آنچه در این «بیانیهی اول» می‌بینیم از این قرار است: بزرگداشت مخیله که آنچه را نیست، هست می‌کند. انتقاد از رئالیسم که واقعیت را حقیر می‌کند و از رمان برای روده‌درازی‌های غیرلازم و دروغ پردازی‌هایش و از تحلیل روانشناختی برای بیهودگی‌اش و بالاخره از منطق که لیاقت توصیف انسانی را ندارد.
بخشی از کتاب مکتب‌های ادبی نوشته‌ی رضا سیدحسینی
بهترین کتاب‌های جهان
اگر از علاقه‌مندان ادبیات ژاپن، داستان‌های وهم‌آلود یا مکتب سورئال هستید؛ خواندن کتاب ده شب پریشانی اثر ناتسومه سوسه کی با ترجمه‌ی امیر قاجارگر را از دست ندهید. نشر خوب با انتخاب کتاب‌های خود از بین کتاب‌های ستوده‌شده‌ی جهان می‌کوشد برای علاقمندان به کتاب مجموعه‌ای از بهترین کتاب‌ها را فراهم کند.
با خواندن هر کتاب به دنیا و قلمروی ذهن نویسنده‌ی آن اثر پا می‌گذاریم؛ فرهنگ و دوران او را می‌شناسیم. تجربه‌ای جدید کسب می‌کنیم. با کتاب ده شب پریشانی با فضای ادبی، داستان‌ها و افسانه‌های ژاپن و یکی از مهمترین نویسندگان ژاپنی، ناتسومه سوسه کی آشنا می‌شوید.
برای خرید آنلاین کتاب ده شب پریشانی به بخش کتاب‌ها در سایت نشر خوب سر بزنید.