برای هر یک از ما پیش آمده وقتی به یک کتاب‌فروشی سر می‌زنیم در انتخاب کتابی، دچار تردید شویم. در این مواقع جایزه‌های ادبی می‌توانند یکی از معیارهایی باشند که ما را در انتخاب یک کتاب خوب یاری برسانند؛ جوایزی که به دلیل استمرار و معیارهای مشخص، جایگاهی تثبیت شده یافته‌اند و آثار برگزیده را از منظرهای مختلف برمی‌گزینند. برنده‌شدن اثر یا نویسنده‌ای در این جایزه‌های ادبی می‌تواند اعتبار و افتخار بزرگی را برایشان رقم بزند.
جوایز ادبی مختلف و معتبری در دنیا وجود دارد که هر ساله آثاری را به عنوان برگزیده معرفی می‌کنند. از میان مهم‌ترین و معتبرترین جایزه‌های ادبی دنیا می‌توان به جایزه‌ی پولیتزر، جایزه‌ی ملی کتاب امریکا، جایزه‌ی بوکرمن، جایزه‌ی پن فاکنر، جایزه‌ی نوبل، جایزه‌ی سروانتس، جایزه‌ی گنکور، جایزه‌ی کتاب کاستا، جایزه‌ی فمینا، جایزه‌ی آسترید لیندگرن، جایزه‌ی اورنج، جایزه‌ی کتاب اول گاردین، جایزه‌ی هانس کریستین اندرسن، جایزه‌ی ادگار آلن پو، جایزه‌ی کتاب شیخ زاید و … اشاره کرد.
جوایز ادبی کتاب سال، جلال آل احمد، پروین اعتصامی، قلم زرین، واو، لاک‌پشت پرنده و … نیز از جمله جوایز ادبی معتبری هستند که در ایران برگزار می‌شوند.
در این مقاله به معرفی جایزه‌ی ادبی پولتزر و کتاب پسران نیکل اثر درخشان کولسون وایتهد می‌پردازیم. این کتاب، پولیتزر ۲۰۲۰ را برای دومین بار برای نویسنده‌ی خوش‌نام‌اش رقم زده است…
جوزف پولیتزر، بنیان‌گذار جایزه ادبی پولیتزر
جایزه‌ی پولیتزر که یکی از معتبرترین و مهم‌ترین جوایز ادبی دنیاست، برای اولین بار توسط جوزف پولیتزر بنیان‌گذاری شد. جوزف پولیتزر که مظهر روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در آمریکاست، در اصل مجاری‌تبار بود. او پس از مدتی تلاش در عرصه‌ی روزنامه‌نگاری و کسب تجربه‌های تازه، موفق شد در سال ۱۸۷۲ امتیاز روزنامه‌ی پست را خریداری کند. در ۱۸۷۹ نیز هم‌زمان دو روزنامه‌ی سنت لوئیس دیسپچ و سنت لوئیس پست را خرید و پس از ادغام این دو روزنامه، روزنامه‌ی سنت لوئیس پست- دیسپچ را پایه گذاری کرد که هنوز هم فعالیت دارد.
در ۱۸۸۲ پولیتزر به مردی متمول و ثروتمند تبدیل شده بود و موفق شد امتیاز روزنامه‌ی نیویورک ورلد را بخرد. او با دقت، خلأهای موجود در دنیای روزنامه‌نگاری را پیدا کرد و داستان‌های مورد علاقه‌ی مردم را در آن به چاپ رساند. از سوی دیگر، او بسیار افشاگرانه و جنجالی کار می‌کرد و پرده از بسیاری رازها برمی‌داشت. کمی بعد با استخدام روزنامه‌نگار و محقق معروف، نلی بلای در ۱۸۸۷ کار خود را به اوج رسانید.
پولیتزر به‌دلیل عشق و علاقه‌اش به روزنامه‌نگاری، مدرسه‌ای را در ایالت کلمبیا تأسیس کرد که هنوز هم یکی از معتبرترین مراکز آموزش روزنامه‌نگاری در سراسر جهان محسوب می‌شود.
پس از تاسیس این مدرسه، در سال ۱۹۱۷ آرزوی پولیتزر به تحقق پیوست و نخستین جوایز پولیتزر به منتخبان خبرنگاری، ادبیات، نمایشنامه، تاریخ و بیوگرافی اعطا شد.
جایزه‌ی پولیتزر، جایزه‌ای برای زندگی آمریکایی
جایزه‌ی پولیتزر در سه حوزه‌ی روزنامه‌نگاری، ادبیات و موسیقی اهدا می‌شود که شهرت بیشتری در بخش روزنامه‌نگاری دارد. این جایزه نیز مانند جایزه‌ی نوبل حاصل وصیت جوزف پولیتزر خبرنگار بوده است. پولیتزر مختص آثار آمریکایی است و از سال ۱۹۱۷ هر سال به روزنامه‌نگاران، نویسندگان و موسیقی‌دانان اهدا شده است. معیار اهدای این جایزه در طی سال‌ها تغییر کرده است. یکی از معیارهای اصلی گزینش آثار در این جایزه این است که نویسنده در اثر خود به مسائل زندگی در آمریکا پرداخته باشد. جایزه‌ی پولیتزر برخلاف جایزه‌ی ادبی نوبل به آثار نویسندگان تعلق می‌گیرد؛ آثاری که در سال اخیر منتشر شده باشند.
کتاب پسران نیکل اثر کولسون وایتهد که با ترجمه‌ی غلامرضا صراف در نشر خوب منتشر شده، از جمله آثاری‌ست که برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر شده است.
مراسم اهدای پولیتزر از سال ۱۹۱۷ هرسال در ماه آوریل با نظارت دانشگاه کلمبیا برگزار می‌شود. این جایزه در بخش داستان به یک نویسنده‌ی‌ٔ آمریکایی داده می‌شود؛ ارزش مالی این جایزه ۱۰ هزار دلار است.
جویس کارول اوتس، ویلیام فاکنر، جان آپدایک، ای ال دکتروف، جومپا لاهیری و فیلیپ راث از سرشناس‌ترین نویسندگانی هستند که موفق به کسب جایزه‌ی پولیتزر شده‌اند.
کولسون وایتهد برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر ۲۰۱۹
کولسون وایتهد که با رمان خط‌آهن زیرزمینی به‌سرعت در دنیای ادبیات جهان عرض اندام کرد و برای سایر نویسندگان هم‌دوره‌ی خود خط و نشان کشید، در سال ۲۰۱۹ نیز با رمان پسران نیکل ثابت کرد که موفقیت کتاب قبلی‌اش اتفاقی نبوده و برای دومین بار جایزه‌ی ادبی پولیتزر را از آن خود کرد. کتاب پسران نیکل ، هفتمین رمان وایتهد باعث شد عکس وی روی جلد مجله‌ی تایمز چاپ شود.
در تاریخ ادبیات، به استثنای وایتهد، تاکنون تنها سه نویسنده از جمله ویلیام فاکنر و جان آپدایک افتخار دریافت بیش از یک جایزه‌ی پولیتزر را در کارنامه‌ی خود ثبت کرده‌اند.
رمان پسران نیکل داستان دو نوجوان سیاه‌پوست در یک مدرسه‌ی دارالتادیب به نام آکادمی نیکل را روایت می‌کند که با وعده‌ی آموزش فیزیکی، فکری و اخلاقی به بزهکاران جوان، دانش آموزان را مورد ضرب و شتم و سوءاستفاده جنسی قرار می‌داد.
از افتخارات وایتهد برای نوشتن این رمان، معرفی و توصیه‌ی آن توسط اُپرا وینفری و انتخاب آن به‌عنوان یکی از پنج رمان برتر توصیه‌شده توسط باراک اوباما است. همچنین فرانک ریچ، منتقد مجله‌ی نیویورک تایمز در رابطه با کتاب می‌گوید: «رمانی تسخیرکننده و ویرانگر! کتاب به یک مأموریت بزرگ می‌ماند؛ یک مأموریت اساسی و ضروری. داستان مدفون در دل تاریخ زندگی الوود و الوودها هم‌زمان به شکل یک معجزه و یک تراژدی احیا شده است.»
هیات داوران پولیتزر این رمان را به عنوان حکایتی قدرتمند از پشتکار، شان و رستگاری انسانی تحسین کردند.
رویایی دارم
در مقاله‌ی پسران نیکل :تصویر روشنی از نابرابری و تبعیض نژادی به طور جامع به بررسی اثر درخشان کولسون وایتهد پرداخته‌ایم.
زمانی که نلسون ماندلا در جوانی علیه نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی به پا خاست، پس از تلاش‌ها و مبارزات فراوان سرانجام توسط نیروهای حکومتی دستگیر، محاکمه و به زندان فرستاده شد. او بیست و هفت سال از عمرش را در زندان سپری کرده و انواع مختلف شکنجه از قبیل بیگاری در اردوگاه‌های کار اجباری، شکنجه‌ی بدنی، و تحقیر و تخریب روحی را تحمل کرد. اما زمانی که پس از نزدیک به سه دهه از زندان آزاد شد و حزب خود را به پیروزی رساند، کلامی جز بخشش، عشق‌ورزی، آزادی عمل، آزادی تفکر و بیان بر زبان نیاورد.
او به عنوان رهبر مردمی و رئیس‌جمهوری وقت آفریقای جنوبی حتی تمامی شکنجه‌گرانش را هم بخشید و اجازه نداد حتی یک نفر از سران حکومت آپارتاید اعدام شوند! این اقدام او که مخالفت بخشی از پیروانش را به همراه داشت و باعث شد حتی تعدادی از نزدیکانش را از دست بدهد، بعدها به عنوان درفش جاویدانی از آزادگی، و همچنین نماد تاریخی‌یی برای صلح شناخته شد. آنچه چند دهه پیش از ماندلا به شکلی تقریباً مشابه در کشور آمریکا توسط مارتین لوتر کینگ انجام شد، مبارزه‌ی صلح‌جویانه با تبعیض نژادی بود. در داستان این رمان هم به وضوح شاهد تأثیر بزرگی هستیم که کینگ با سخنرانی مشهورش، موسوم به «رویایی دارم» روی جامعه‌ی سیاه‌پوست گذاشت؛ سخنرانی‌یی که بعد از راهپیمایی شهر سِلما برگزار شد.
پسران نیکل، بازتابی از وقایع تاریخی آمریکا
در کتاب پسران نیکل ، اِلوودِ جوان آرزو دارد در دانشکده‌ی سیاه‌پوستان شهر درس بخواند. روزی که برای تماشای حال و هوای دانشکده راهی آنجا می‌شود، ندانسته سوار خودرویی سرقتی شده و پلیس دستگیرش می‌کند. این اتفاق در شرایطی می‌افتد که تبعیض نژادی در آمریکای دهه‌ی ۱۹۵۰، عرصه را برای همه‌ی رنگین‌پوستان تنگ کرده است. او را به دارالتأدیب نیکل می‌فرستند؛ مدرسه‌ای که ادعا می‌کند در صلح و آرامش، بزهکاران جامعه را تربیت و به مردان شریفی تبدیل می‌کند. اما واقعیت چیز دیگری است!
آنچه اِلوود جوان، شخصیت اصلی رمان پسران نیکل به آن باور دارد و هرگز از آن ناامید نمی‌شود پیام آزادگی و تأکید بر عشق‌ورزی مارتین لوتر کینگ است که در نتیجه به تحقق رویای برابری نژادی می‌انجامد. اینجاست که می‌توان رمان کولسون وایتهِد را در بازتاب وقایع تاریخی موفق دانست و از منظر پیام و محتوا برای مخاطب، آن را ستایش کرد.
پسران نیکل اثری ماندگار در ادبیات معاصر آمریکا
یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته‌ی رمان پسران نیکل این است که در این اثر خواننده در می‌یابد که اِلوود یک شخصیت کاملا مثبت نیست. او هم مرتکب اشتباهات و خطاهایی شده و هیچ بعید نبود که با توجه به گذشته‌ی تاریک و شرایط اجتماع اطرافش در آینده به شخصی شرور تبدیل شود. اما هنر کولوسون وایتهد در این امر خلاصه می‌شود که در طول داستان، مخاطب با شخصیت‌های داستان، همراه و همدل بوده و آرزویی جز پیروزی و موفقیت آنها ندارد. از این رو، در زمینه ی روایی و شخصیت‌پردازی هم می‌توان وایتهِد را چیره‌دست و ماهر دانست.
به طور کلی، رمان پسران نیکل نه تنها یکی از درخشان‌ترین آثار کولسون وایتهد بلکه یکی از بهترین رمان‌های ادبیات امروزی آمریکا محسوب می‌شود و بی‌شک نام نویسنده‌اش را برای همیشه در ادبیات معاصر آمریکا ماندگار خواهد کرد.